Over labels en hokjes...

Over het toekennen van diagnoses bij kinderen (en volwassenen) valt veel te zeggen en het lijkt de  laatste jaren nogal een hot item te zijn, waar we vaak gewoon niet omheen kunnen, want... steeds meer en meer kinderen krijgen 'etiketjes' opgekleefd: autisme, adhd, dyslexie, hoogsensitief, dyspraxie, dyscalculie, add etc. Niet geheel onterecht dus dat er veel mensen zijn, die kritiek uiten over dit overdreven 'hokjes denken'.  Je zou er zelf bijna rillingen van gaan krijgen totdat ... je in de positie komt te staan dat je merkt dat er een en ander 'anders' loopt bij je eigen kind. Plotseling maakt het dan niet meer uit of er nu in hokjes gedacht wordt of niet, zolang jij maar weet WAT er precies met je kind aan de hand is en... meer specifieker nog: WAT je kan doen om je kind zo optimaal mogelijk te begeleiden in zijn/haar ontwikkeling!

Ik vergelijk het een beetje met een vitamine- of mineralentekort... je kan langs de buitenkant signalen opmerken waarvan je niet weet waar ze vandaan komen. Je kan je door een ijzertekort erg moe voelen en daardoor ga je wat vroeger slapen elke avond, maar ... deze reactie gaat weinig verandering brengen in je lichaam natuurlijk, zolang je ijzergehalte te laag blijft. Een onderzoek kan dus leiden tot een oorzaak, waaruit soms ook enkele behandelingen kunnen voortvloeien. Bij het stellen van een diagnose (of toekennen van een 'labeltje') is het vaak precies zo...

We hebben allemaal (of toch de meesten onder ons) een opvoeding meegekregen van thuis en baseren ons daarop als we zelf onze kinderen gaan opvoeden (we kijken welke dingen we willen meenemen en welke dingen we net helemaal anders willen gaan doen). Heel vaak (hoop ik toch) baseren we ons ook op ons buikgevoel... maar... ik spreek nu uit ondervinding dat dit 'buikgevoel' bij een kind mét labeltje niet altijd leidt tot een correcte aanpak. Zo weet ik dat ik een hoogsensitieve dochter niet moet gaan straffen als hij/zij een arrogante mond opzet en dat ik veel meer bereik met begrip, compassie en een goed gesprek waaruit naar boven komt wat er binnenin haar speelt waardoor ze zich zo gaat gedragen. Ik weet dat ik een zoon met autisme net wél even duidelijk moet maken dat zo'n arrogantie NIET ok is en dat hij er helemaaaaal geen baat bij heeft dat ik daar dan al te veel op inga (en een 'woordenwaterval' op hem afvuur). Hij vraagt eigenlijk bijna de tegenovergestelde aanpak.

Het gaat hem dus om het combineren van een moederinstinct (buikgevoel) met een dosis theoretische kennis. Dat kleine beetje achtergrondinformatie zorgt soms voor een wereld van verschil... In mijn ogen is het stellen van diagnoses (indien ze correct gebeuren UITERAARD en het liefst nog multidisciplinair) helemaal niet zo verkeerd, omdat ze je handvaten geven waar je anders misschien nooit zelf opgekomen zou zijn.

De kunst is om deze theoretische kennis in je achterhoofd te bewaren, terwijl je blijft opvoeden vanuit je hart/buik/ziel en daarbij komen die 'labeltjes' dan écht wel op de allerlaatste plaats. 

Zij is twee en ik zeg... HELP!

'Ik ben twee en ik zeg NEE', elke ouder van een opgroeiende tweejarige kent dit fenomeen. En zodus ook wij... We zitten momenteel voor de derde keer op rij in die gezellige fase van de peuterpuberteit. Wat een dankbaar gegeven!

Ouders die zich ook in deze fase bevinden, voelen zich soms ten einde raad en weten begot niet meer wat nog allemaal uit de kast toveren om hun kleintje weer kalm te krijgen: negeren, time-outs, toegeven, troosten, vasthouden in een houdgreep om te doen kalmeren, even naar hun bedje brengen, straffen in de hoek, kwaad worden en roepen, voor afleiding zorgen, een 'pets' op de billen... om eigenlijk allemaal tot hetzelfde resultaat te komen: NIETS! Want zo'n kleintje laat zich door niets of niemand tegenhouden en raast als een kleine orkaan alsmaar door!

Momenteel zitten er twee van deze kleintjes in onze familie en naar aanleiding daarvan schrijf ik dit stukje. Wat doe IK? Hoe pak IK het dan aan? De ervaring van mijn twee vorige kinderen leert me dat ik echt compleet van mijn stuk kan geraken als mijn tweejarige een driftbui krijgt. Na wat dieper te gaan graven in deze gedachte, kwam ik erachter waarom dat zo is... Niet alleen kan het gekrijs, getier, gebonk en soms oorverdovende lawaai me tegen het plafond jagen... de hoofdvraag die ik me steeds stel is echter: 'welke behoefte schuilt hier nu achter?'. Wat heeft MIJN KIND, op DIT ogenblik, in DEZE situatie nodig- en hoe kan ik daaraan tegemoet komen?

Wel, eigenlijk is het heel simpel: op deze momenten heeft je kind het gewoon NODIG om eens goed tekeer te gaan... Niet overtuigd? Probeer dan eens toe te geven en kijk wat er gebeurt... Bijv.: huilt je kind om een snoepje? --> geef er eens eentje, ik durf erom te wedden dat binnen de korste keren hij/zij opnieuw aan je been staat te gillen om NOG een snoepje of NEEN NIET DAT SNOEPJEEEE EEN ANDERRRRR!!!! Ze hebben het gewoon even nodig om hun vervelende gevoel kwijt te kunnen en zoeken daarom situaties op waarin ze hun zin niet krijgen, want dat geeft een reden om even lekker te kunnen zeuren/hangen/brullen/tieren/kwaad zijn...

Ik ben dus absoluut geen voorstander van 'negeren' op die momenten, simpelweg omdat ze je erg nodig hebben dan (niet je fysieke contact daarom, wél je nabijheid en je aandacht/verduidelijking wat er met hen aan de hand is). Ik verwoord ook steeds wat ik zie: 'ik zie dat je boos/verdrietig bent, dat is ok, wees maar eens lekker even boos', maar zonder toe te geven aan elke gril (neen dat snoepje krijg je nu niet). Dat stelt hen gerust, al duurt het dan vaak nog wel even voordat het razen wegebt. Ik moet ook erg mijn best doen om niet te vervallen in een soort afleidingsmanouvre waarbij mijn doel is om zo snel mogelijk de rust weer in huis te doen keren! Want ook dat werkt averechts en kinderen gaan gewoon verder en verder totdat ze ergens anders op stuiten wat hen doet 'ontploffen'.

De truk is dus om jezelf niet constant de vraag te stellen hoe je de driftbui zo snel mogelijk weer over kan laten gaan, maar hem gewoon even te laten 'zijn' (niet gemakkelijk zenne als je aan de schoolpoort staat, je kind in de auto moet krijgen om op tijd te kunnen vertrekken, je in de winkel aan de kassa staat...)

Na drie kinderen ben ik inmiddels niet meer zo bezig met de vraag wat mijn kind nodig heeft tijdens die momenten, ik ga er gewoon vanuit dat ze het nodig hebben om eens lekker uit te razen. OPGELET!! Uiteraard gaat het hier enkel op typische peuterpubertaferelen... als mijn kinderen oprecht honger hebben of moe zijn, geef ik wel toe aan hun vraag... zou maar erg zijn anders. Ik ga echter wél dieper in op mijn EIGEN behoeften (en die van de oudste 2). De oudste krijgen een hoofdtelefoon of gaan even uit de  buurt, ikzelf durf die koptelefoon dan ook wel eens even opzetten (maar blijf wel in de buurt) of ik ga wél even uit de kamer als manlief in de buurt is (mekaar een beetje aflossen helpt), ik zoek naar oplossingen voor MEZELF om deze situatie de baas te kunnen (zo laat ik bijv. enkele mantra's door mijn gedachten glijden: 'het is een fase en alles gaat voorbij' of 'liefdevol handelen is de oplossing voor alles'...

Het lijkt zo moeilijk, die KLIK maken, maar als het je lukt, krijg je er zooooveeel rust in je hoofd voor in de plaats! Je laat je niet langer meevoeren door het moeilijk moment, maar ziet het relatieve ervan. Maarrrr HEY, ik ben moeder Theresa niet en ik val best nog wel eens in de valkuil me wél te laten meeslepen. Dan begin ik te tieren, roepen, gaat mijn hart tekeer... Vreselijk, zowel voor mezelf als voor mijn kleintje! Maarrrr... me hiervan bewust worden, kan dan vaak ook weer voor een ommekeer zorgen, want IK en alleen IK ben verantwoordelijk voor mijn daden én ook mijn gedachten. 

Aan allen die zich momenteel in deze fase bevinden: veel succes, maar ook veel plezier! Want uiteindelijk is het wél waar wat ik hierboven schreef: het IS maar een fase en eens die voorbij is, ga je nog met heimwee terugdenken aan dat grappig, roodaangelopen varkentje dat op de grond staat te stampen, omdat je zijn stift waarmee hij de muren vol schreef, afpakte! 

Ik kan dat niet?

Enkele dagen geleden passeerde er op facebook een foto van een vroegere klasgenoot van me. Op de foto was een prachtig aquarelschilderij te zien dat ze net had gemaakt. Mijn eerste idee was: "Wauw! Zo mooi!", gevolgd door een: "Dat kan ik niet... Kon ik dat maar...". Gelukkig voor mezelf nam ik  die gedachten meteen onder de loep... (een aanradertje trouwens; denken over je denken).

KAN ik dat niet? Kan ik DAT niet? Kan IK dat niet? Kan ik dat NIET? Hoezo? Ik heb twee handen, vingers, een tafel, papier en ZELFS aquarelpotloodjes in huis? Hoezo ik kan dat niet? Ik hoef je niet te vertellen wat eruit volgde... hupakee! Potloodjes, papier, bekertje water en penselen op tafel! Ik besefte dat het resultaat misschien niet zo mooi zou zijn als dat van mijn facebook-vriendinnetje, maar waarom hoefde het ook al daarom te draaien? Waarom zijn we zo gefocust op dat eindproduct? Zolang ik handen, potlood en papier heb, is er geen reden om aan te nemen waarom ik niet zou kunnen tekenen (hoe het eruit zou gaan zien, was een andere vraag). 

Gaandeweg kwamen ook mijn jongste dochtertje, zoonlief en een vriendje dat bleef spelen bij me zitten. Samen lekker knutselen! Mijn gedachten dwaalden weer af... Op welk moment beginnen wij in ons leven zo te twijfelen aan onszelf en aan ons kunnen? Als opgroeiende kleuter ben je nog apetrots op alles wat je doet. 'KIJK EENS MAMA! ZIE EENS WAT IK AL KAN!! EN IK KAN NOG MEER ZENNE!!'... Ik hoorde de twee jongens tegen mekaar praten: 'Kijk eens wat ik gemaakt heb?!' en 'Ja dat kan ik ook!' . Wanneer beginnen we onze tekeningen te verstoppen achter ons hand als er iemand passeert? Wanneer stoppen we met zingen als we merken dat er iemand de kamer binnenkomt? Vanaf wanneer durven we niet meer enthousiast te dansen op de dansvloer, tenzij we voorafgaand enkele glazen achterover kappen? Wanneer kiezen we ervoor om alles waar we als kind zooo zeker van waren in ons leven (KIJK EENS WAT IK KAN!) plots in twijfel te gaan trekken? En waarom?

Mijn gedachten gingen verder en ik bekeek mezelf even als mama-zijnde. Hoe draag ik ertoe bij dat mijn kinderen gaan denken dat enkel het resultaat telt? Ik besef dat ik al best veel in dat  potje 'resultaatgerichtheid' gestoken heb. Elke keer als mijn kinderen een knutselwerk komen tonen, is mijn eerste reactie: "Goh wat mooi!" (of dat nu mooi is of niet). Hoe onbewust en goedbedoeld die woorden ook zijn, ze dragen er wel toe bij dat mijn kinderen gaan denken dat alles wat ze nu knutselen 'mooi' moet zijn. Uiteraard spreek ik ze, net als elke andere ouder, uit om mijn kind zijn/haar zelfvertrouwen te vergroten, maar is dit de juiste manier dan? Ik besloot om enkele alternatieven te bedenken en kwam op de volgende uitspraken (eveneens erg positief, echter veel minder productgericht):
- Vertel eens iets over je tekening! Of simpeler nog, als een kind je iets toont dat hij gemaakt heeft, zeg je: 'Vertel!'
- Ik zie dat je veel (bijv.) oranje hebt gebruikt. Hou je van die kleur? Of waarom heb je dat gedaan?
- Wat vond je het moeilijkste om te doen?
- Heb je ervan genoten om deze tekening te maken?
- Hoe ben je aan de slag gegaan? Hoe heb je dit gemaakt?
- Hoe voelde het voor jou om dit te maken?
-...

Terwijl ik eigenlijk zo kan genieten van de processen an sich, zijn de woorden die uit mijn mond komen, toch vaak eerder gericht op dat eindresultaat... Uit gewoonte... omdat ze zelf tegen mij gezegd geweest zijn toen ik klein was... omdat ik er nog nooit eerder bij stilstond...? Als ik zie hoe onze kids in de tuin een tent in mekaar steken, is dat PUUR GENIETEN! En wat doe ik? Onbewust rollen die woorden weer uit mijn mond: 'Wauw wat een leuke tent mannen!'. Terwijl ik eigenlijk bedoel: 'Ik vind dit zo fantastisch dat jullie samen aan het werken zijn en oplossingen bedenken! Het is zo leuk om jullie samen te zien ploeteren en wroeten!' Pas op hoor ik overdrijf nu een beetje om mijn bedoeling hier weer te geven, uiteraard zeg ik ook wel zo'n dingen, maar toch merk ik dat die resultaatgerichte antwoorden sneller/makkelijker in me opkomen.

Toen ik ontwaakte uit mijn gedachtenwolk en naar mijn tekening keek, die stilaan wat vorm begon te krijgen, moest ik lachen... het resultaat zag er inderdaad niet uit zoals op de foto op facebook, maar was lang ook niet zo slecht als ik eerst had gedacht. Maar dat interesseerde me ondertussen allang niet meer... de levensles, die ik meekreeg tijdens het tekenen, was me zoveel meer waard dan het eindproduct.